مطالعه قطبیت‌های ایدئولوژیکی در گفتمان‌های سیاسی

عرصة سیاست، عرصة تضاد­ها و منازعات ایدئولوژیکی است که در مسیر تثبیت دید­گاه­های گفتمانی در جامعه رخ می­دهد. پژوهش حاضر در­صدد است با بررسی قطبیت­های گفتمانی «خودی» و «غیر­خودی»، بر­ساخت ایدئولوژیِ خاصی را پی بگیرد. در همین ارتباط، مصاحبۀ دکتر محمد­جواد ظریف، وزیر امور خارجۀ دولت یازدهم، در برنامة تلویزیونی «دید در شب» به­عنوان پیکرهة پژوهشیِ مطالعۀ حاضر انتخاب و به مدد رویکرد «مربع ایدئولوژیک» ون­دایک، در قالب تحلیلِ گفتمانِ انتقادی، مورد تحلیل و بررسی واقع شد. آنچه پر­واضح است، ظریف، قطبیت «خودی­ها» را با صفات مثبت و قطبیت «غیر­خودی­ها» را با صفات منفی توصیف می­کند؛ اما در پاسخ به این پرسش که حصول به هژمونی از طریق بر‌ساخت قطبیت­های جناحی و گفتمانی چه پیامد­ها و آسیب­های اجتماعی را در بر­خواهد داشت، استدلال شد که چنین وضعیت­های بر­ساخت­گرایانه­ای، جامعه را با تکثّر و آشوب­زدگی هویت­های سیاسی-اجتماعی مواجه می­کند و افرادِ اجتماعی را بر­حسب منافع سیاسی از یک قطبیت به قطبیت دیگر منتقل می­کنند.